Afrikagetuigenissen: Quo Vadis?
Als jonge (?) nieuwe voorzitter van onze Vereniging moet ik in de toekomst kijken. Waar willen we naar toe met Afrikagetuigenissen? Welke doelstellingen behouden we, of verbreden en verdiepen we?
In het verleden heeft Afrikagetuigenissen vooral gewerkt aan het behoud van de échte geschiedenis van België en van zijn voormalige kolonie, via getuigenissen van de mensen die het meemaakten en er deel van uitmaakten. Van degenen die de geschiedenis van Congo beleefd en gemaakt hebben.
Daarbij waren en zijn verschillende gezichtshoeken mogelijk:
- Belgen die vanuit België naar ginder gingen om de kolonie Belgisch-Congo uit te bouwen tot een goed functionerende nieuwe Staat Congo, naar Europees model voor zover dat toen bestond of in wording was, en soms beschouwd als een aanhangsel van de Belgische Staat, of zelfs een soort vazalstaat.
- Belgen die ginder geboren werden en moeten beschouwd worden als Congolezen die ook een Belgische nationaliteit hadden. Zij kregen een dubbele benadering van Congo mee: de Belgische en de eigen Congolese. Zij bouwden mee aan hun eigen land van de toekomst, niet wetende of ze in de toekomst wel een plaats zouden hebben in die nieuwe Staat Congo.
- De Belgische Staat die de Vrijstaat van koning Leopold II willens nillens “overnam” en ging beheren, een beetje naar het model van elke Europese Staat in die periode, zich te laat realiserend dat ze haar kind zou moeten afstaan om op eigen benen te staan in de nabije toekomst, en niet noodzakelijk op een door haar bepaald tijdstip.
“Kolonialen en Kolonie” zijn dus ook containerbegrippen die soms totaal verschillende benaderingen dekken. Dat bleek niet alleen duidelijk uit die 296 geregistreerde Getuigenissen, maar ook uit talloze boeken die deze periode beschreven hebben.
Dan kwam 1959-60 met het brutaal afstaan en loslaten van het Belgisch kind en de uitbouw van de onafhankelijke Staat Congo. Zoals het loslaten van een kind in een huisgezin soms gepaard gaat met een periode van onzekerheid, familietroebelen, mislukte en gelukte pogingen om op eigen benen te staan, gebeurde dat ook met de jonge Afrikaanse Staat Congo. Vooral ook omdat de Groten uit de Nieuwe Wereldorde na Tweede Wereldoorlog zich ermee gingen bemoeien. Amerika en Engeland, waar het eigen racisme nog volop tierde, eisten van België een onmiddellijke ontvoogding van de kolonie o.a. uit jaloezie en zich bewust van de bodemrijkdom van Congo die ze ontdekt hadden tijdens die Tweede Wereldoorlog (denk maar aan uranium, kobalt en koper toen). Idem voor de Sovjet-Unie en het communisme, die het kolonialisme beschouwden als uitsluitend uitbuiting door de kolonisatoren. Geen van beide visies had oog of oor voor de opbouwende kracht van het Belgisch kolonialisme dat met Congo wel degelijk op weg was om een modelstaat te worden in Afrika, met goed uitgeruste infrastructuur van wegen, waterwegen en spoorwegen; met werkende staatsinstellingen; met een voorbeeldige uitbouw van gezondheidszorgen en onderwijs; met de vorming van hun eigen geestelijkheid nauw aanleunend bij de Afrikaanse mentaliteit en cultuur.
België wilde absoluut een koloniale oorlog vermijden zoals de Fransen meemaakten in Algerije. En onder druk van die internationale gemeenschap lieten ze kun kind los, onvoorbereid omdat men gedacht had hiervoor over meer tijd te beschikken. De gevolgen hiervan dragen wij en zij nog steeds.
Maar ondanks dat alles bleven België en de Belgen hier (dikwijls tegen hun zin, en soms met veel politieke tegenstand), en ook tal van Belgen in het nieuwe Congo, de nieuwe staat bijstaan en steunen om alle ambities waar te maken. Met wisselend succes, tegenslagen, diplomatieke rellen, internationale inmengingen enz.
Talloze Belgen waren en kwamen diep onder de indruk van de Congolezen, de natuur en de rijkdom van dit enorm grote en gediversifieerde land, 80 maal zo groot als België, met een snel aangroeiende jonge bevolking. Daarnaast constateerden ze ook de talloze mislukkingen, het gebrek aan goed beheer, vooral te wijten aan de alles overheersende corruptie van de overheden op alle niveaus.
Vele Belgen, en de Belgische Staat bleven en blijven nog steeds helpen aan de uitbouw van een goed functionerend Congo als onafhankelijke staat. Via officiële instellingen zoals Ontwikkelingssamenwerking en de Militaire Technische Samenwerking bijvoorbeeld. Via ngo’s, maar ook via kleinschalige projecten die rechtstreeks ten goede komen aan de bevolking. En ook via Belgische steun in internationale instellingen zoals in de VN en in de EU. Dan zijn er ook nog de individuele Belgen in alle mogelijke sectoren; de bedrijven en hun Belgische werknemers in diverse industriële sectoren, in het onderwijs, in de christelijke gemeenschappen.
Het zijn de getuigenissen en verhalen van al die mensen die de échte geschiedenis kunnen vertellen van na 1960 en die willen we nu horen. Niet alleen voor ons, maar ook voor onze Congolese vrienden. Wij willen constructieve en positieve verhalen horen van samenwerking op gelijke voet, projecten die we SAMEN beheren tot heropbouw, uitbouw, vernieuwing van Congo ten voordele van zijn bevolking en van de wereldvriendschap met België, Europa en de rest van de wereld.
En belangrijk: wij willen eindelijk ook eens de getuigenissen horen van de zwarte Congolezen! Hoe hebben zij blanke kolonialen en de blanke Congolezen gezien en beleefd tijdens de koloniale periode. Hoe zien ze de Belgen aan het werk in de voormalige kolonie NA de onafhankelijkheid? En we zijn natuurlijk ook geïnteresseerd in hoe de Congolezen uit de diaspora Nu de Belgen zien, zowel in Congo, als in België zelf.
Net als in het verleden willen we met Afrikagetuigenissen werken aan het behoud van die échte geschiedenis, dat was en blijft onze doelstelling. In samenwerking met de Congolese burgers en overheden willen we de woke herschrijving van de geschiedenis en de beeldenstormer van de negatieve activisten en andere destructieve betweters van antwoord dienen, correct en aantoonbaar.
Karel Vervoort, Voorzitter Afrikagetuigenissen